Komornik nie ma z czego ściągnąć długu. Co dalej z postępowaniem?

Posiadanie prawomocnego wyroku sądu lub nakazu zapłaty daje wierzycielowi poczucie, że odzyskanie pieniędzy jest już tylko formalnością. Składa wniosek do komornika, czeka, a po kilku miesiącach otrzymuje pismo, które brzmi jak wyrok: „postępowanie egzekucyjne umorzone z powodu bezskuteczności”. Co to oznacza w praktyce? Czy to koniec walki o swoje pieniądze? I co w takiej sytuacji może zrobić dłużnik?

Bezskuteczna egzekucja – co to oznacza i kiedy komornik umarza postępowanie?

Bezskuteczna egzekucja to sytuacja, w której komornik, po podjęciu standardowych działań, nie jest w stanie odnaleźć żadnego majątku dłużnika, z którego można by zaspokoić roszczenie wierzyciela. W praktyce oznacza to, że dłużnik:

• Nie posiada środków na koncie bankowym.
• Nie otrzymuje wynagrodzenia za pracę podlegającego zajęciu (np. zarabia pensję minimalną, która jest w dużej mierze wolna od potrąceń).
• Nie pobiera emerytury lub renty w wysokości pozwalającej na egzekucję.
• Nie posiada wartościowych ruchomości (np. samochodu) ani nieruchomości.

Komornik ma obowiązek zweryfikować sytuację dłużnika, wysyłając zapytania do ZUS, urzędu skarbowego, banków (system OGNIVO) czy Centralnej Ewidencji Pojazdów. Jeśli wszystkie te działania nie przynoszą rezultatu, a koszty dalszego postępowania przewyższyłyby potencjalną odzyskaną kwotę, komornik podejmuje decyzję o zakończeniu sprawy. Podstawą prawną jest tu art. 824 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego, który mówi, że postępowanie umarza się, jeżeli:

„jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.”

Postanowienie o umorzeniu. Co jako wierzyciel otrzymujesz od komornika i co z tym zrobić?

Formalnym zakończeniem bezskutecznej egzekucji jest doręczenie wierzycielowi postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Jest to niezwykle ważny dokument, z którym należy się dokładnie zapoznać. Zawiera on informację o przyczynie umorzenia oraz o kosztach postępowania, które obciążają wierzyciela (choć może on doliczyć je do długu głównego i dochodzić ich w przyszłości).

Postanowienie to jest dowodem na to, że próba odzyskania długu została podjęta, ale okazała się bezowocna. Nie należy go wyrzucać. Stanowi ono podstawę do podjęcia dalszych kroków i jest kluczowe w kontekście biegu przedawnienia długu.

Czy umorzenie postępowania oznacza, że dług znika? Wyjaśniamy skutki dla dłużnika

To jedna z najważniejszych kwestii, która często jest błędnie rozumiana. Wiele osób zastanawia się, czy komornik może umorzyć dług. Odpowiedź jest jednoznaczna: nie.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego nigdy nie jest tożsame z umorzeniem długu. Komornik umarza jedynie swoje działania w danej sprawie, ale samo zobowiązanie finansowe dłużnika wobec wierzyciela pozostaje w mocy. Dług nie znika, nie zmniejsza się, a wręcz przeciwnie – nadal rosną od niego odsetki. Dla dłużnika oznacza to, że:

• Wciąż jest prawnie zobowiązany do zapłaty.
• Wierzyciel może w przyszłości ponownie wszcząć egzekucję.
• Informacja o niespłaconym długu i bezskutecznej egzekucji trafia do biur informacji gospodarczej (np. KRD, BIG InfoMonitor), co skutecznie uniemożliwia zaciągnięcie kredytu, zakupy na raty czy podpisanie umowy abonamentowej.

Zatem na pytanie, co może zrobić komornik jak nic nie mam, odpowiedź brzmi: umorzy postępowanie, ale problem dłużnika nie zniknie.

Co dalej może wierzyciel? Nowe wnioski egzekucyjne i zlecenie poszukiwania majątku

Otrzymanie postanowienia o umorzeniu postępowania nie powinno usypiać czujności wierzyciela. Prawo daje mu kilka narzędzi do dalszego działania:

1. Ponowny wniosek o wszczęcie egzekucji: Wierzyciel może złożyć nowy wniosek egzekucyjny w dowolnym momencie w przyszłości, o ile roszczenie nie uległo przedawnieniu. Warto to zrobić, gdy tylko zdobędzie się informację, że sytuacja materialna dłużnika uległa poprawie (np. podjął nową pracę, otrzymał spadek, kupił samochód).
2. Zlecenie komornikowi poszukiwania majątku: Jest to odrębna, płatna czynność (uregulowana w art. 797[1] K.p.c.), którą wierzyciel może zlecić komornikowi. W ramach tego zlecenia komornik prowadzi bardziej szczegółowe i dogłębne dochodzenie w celu odnalezienia ukrytych lub nowo nabytych składników majątku dłużnika.

Wyjawienie majątku przez dłużnika – jak sąd może zmusić go do mówienia prawdy?

Jeśli wierzyciel podejrzewa, że dłużnik ukrywa swój majątek, może skorzystać z bardzo skutecznego narzędzia, jakim jest wniosek do sądu o wyjawienie majątku przez dłużnika.

Jest to osobne postępowanie sądowe, w ramach którego dłużnik jest wzywany przed sąd i zobowiązany do złożenia szczegółowego wykazu całego swojego majątku (nieruchomości, ruchomości, wierzytelności, dochodów) wraz z przyrzeczeniem o jego prawdziwości. Złożenie fałszywego oświadczenia jest przestępstwem, zagrożonym karą pozbawienia wolności. Jeśli dłużnik nie stawi się w sądzie lub odmówi złożenia wykazu, sąd może nałożyć na niego grzywnę lub nawet zarządzić przymusowe doprowadzenie lub areszt.

Przedawnienie długu po bezskutecznej egzekucji. Ile czasu ma wierzyciel na ponowne działanie?

Kluczową kwestią jest termin przedawnienia. To on odpowiada na pytanie, jak długo komornik może ściągnąć dług.

• Długi stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu przedawniają się co do zasady z upływem 6 lat.
• Najważniejsza zasada: Wszczęcie postępowania egzekucyjnego przerywa bieg przedawnienia. Oznacza to, że licznik czasu się zeruje.
• Po otrzymaniu postanowienia o umorzeniu bezskutecznej egzekucji, termin przedawnienia zaczyna biec na nowo w pełnej, sześcioletniej długości.

W praktyce oznacza to, że wierzyciel ma kolejne 6 lat na podjęcie ponownych działań. Cykl ten można powtarzać, co sprawia, że odzyskanie długu jest możliwe nawet po wielu latach.

Podsumowując, sytuacja, w której komornik nie ma z czego ściągnąć długu, jest jedynie przerwą w działaniach, a nie ich definitywnym końcem. Dług pozostaje, a wierzyciel dysponuje całym arsenałem środków prawnych, by w przyszłości skutecznie dochodzić swoich praw.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.). Dostęp online: isap.sejm.gov.pl
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.). Dostęp online: isap.sejm.gov.pl
3. Krajowa Rada Komornicza, Prawa i obowiązki wierzyciela. Dostęp online: komornik.pl
4. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Egzekucja świadczeń pieniężnych. Dostęp online: biznes.gov.pl