Ile dokładnie kosztuje stwierdzenie nabycia spadku u notariusza?

Po stracie bliskiej osoby spadkobiercy stają przed koniecznością formalnego uregulowania swoich praw do odziedziczonego majątku. Jednym z pierwszych kroków jest uzyskanie dokumentu potwierdzającego dziedziczenie. Można to zrobić w sądzie lub znacznie szybciej – u notariusza. Droga notarialna, choć wygodniejsza, wiąże się z konkretnym, wieloskładnikowym rachunkiem.

Podstawa kosztorysu: Ile kosztuje protokół i akt poświadczenia dziedziczenia?

Każde notarialne poświadczenie dziedziczenia opiera się na dwóch fundamentalnych czynnościach, za które taksa notarialna (czyli wynagrodzenie notariusza) ma stałą, określoną w przepisach wysokość. Stawki te wynikają z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.

1. Sporządzenie protokołu dziedziczenia: To pierwsza, obligatoryjna czynność. Notariusz w obecności wszystkich spadkobierców spisuje protokół, w którym zawiera ich oświadczenia, dane osobowe i informacje dotyczące spadku. Maksymalna stawka za tę czynność wynosi 100 zł netto.
2. Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia (APD): To finalny dokument, który ma taką samą moc prawną jak postanowienie sądu. Potwierdza on, kto i w jakiej części dziedziczy spadek. Maksymalna stawka za jego sporządzenie to 50 zł netto.

Te dwie kwoty, łącznie 150 zł netto, stanowią absolutną podstawę i minimum, od którego zaczyna się kalkulacja.

Dodatkowe opłaty w zależności od sytuacji: Oświadczenia o spadku i testament

Całkowity koszt rośnie w zależności od specyfiki danej sprawy spadkowej. Do podstawy należy doliczyć opłaty za inne niezbędne czynności:

• Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku: Każdy spadkobierca ma 6 miesięcy na decyzję, czy przyjmuje spadek (wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza), czy go odrzuca. Jeśli oświadczenia te nie zostały złożone wcześniej, należy je złożyć w trakcie sporządzania protokołu dziedziczenia. Opłata za spisanie protokołu przyjęcia takiego oświadczenia od jednej osoby wynosi 50 zł netto. Jeśli spadek dziedziczą np. 3 osoby, koszt ten wyniesie 3 x 50 zł = 150 zł.
• Protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu: Jeśli dziedziczenie odbywa się na podstawie testamentu, notariusz musi dokonać jego oficjalnego otwarcia i ogłoszenia. Stawka za tę czynność wynosi 50 zł netto.

Drobne, ale pewne wydatki: Koszt wypisów, wpis do Rejestru Spadkowego i VAT

Na ostateczną kwotę wpływają również mniejsze, ale nieuniknione pozycje:

• Wypisy aktu poświadczenia dziedziczenia: Oryginał APD zostaje w archiwum kancelarii. Spadkobiercy otrzymują jego oficjalne kopie, czyli wypisy, które są niezbędne do załatwienia spraw w urzędach (skarbowym, ewidencji gruntów), sądzie wieczystoksięgowym czy w banku. Koszt jednej strony wypisu to 6 zł netto. APD ma zazwyczaj 2-3 strony, a każda ze stron będzie potrzebowała co najmniej jednego egzemplarza.
• Wpis do Rejestru Spadkowego: Notariusz ma obowiązek niezwłocznie po sporządzeniu zarejestrować APD w ogólnopolskim, elektronicznym Rejestrze Spadkowym. Nie jest to dodatkowy koszt dla klienta – opłata za tę czynność jest już zawarta w stawce za sporządzenie APD (50 zł).
• Podatek VAT: To bardzo ważny składnik. Do sumy wszystkich powyższych opłat netto (taksy za czynności i kosztu wypisów) notariusz dolicza 23% podatku VAT.

Jak to wszystko zsumować? Przykładowa kalkulacja dla typowej sprawy spadkowej

Aby zobrazować, ile kosztuje postępowanie spadkowe, posłużmy się konkretnym przykładem.

Scenariusz: Zmarła matka, która była wdową. Spadek na podstawie ustawy dziedziczy jej troje pełnoletnich dzieci. Wszyscy są zgodni, stawiają się u notariusza i składają oświadczenia o przyjęciu spadku wprost. Potrzebują 4 wypisów APD, który ma 2 strony.

Kalkulacja:

• Protokół dziedziczenia: 100 zł
• Akt Poświadczenia Dziedziczenia: 50 zł
• Oświadczenia o przyjęciu spadku (3 osoby x 50 zł): 150 zł
• Wypisy aktu (4 sztuki x 2 strony x 6 zł/strona): 48 zł
• Suma opłat netto: 100 + 50 + 150 + 48 = 348 zł
• Podatek VAT (23%): 348 zł x 0,23 = 80,04 zł
• Łączne koszty sprawy spadkowej u notariusza: 348 zł + 80,04 zł = 428,04 zł

Czego nie obejmuje taksa notarialna? Ważne informacje o dziale spadku i podatkach

Należy pamiętać, że opisane wyżej opłaty dotyczą wyłącznie procedury stwierdzenia nabycia spadku, czyli formalnego potwierdzenia, kto jest spadkobiercą. Kosztorys ten nie obejmuje:

• Działu spadku: Jeśli spadkobiercy chcą podzielić między siebie konkretne składniki majątku (np. przyznać mieszkanie jednemu z nich ze spłatą dla reszty), muszą zawrzeć osobną umowę o dział spadku. Taksa notarialna za tę umowę jest już uzależniona od wartości dzielonego majątku.
• Podatku od spadków i darowizn: Notariusz nie pobiera tego podatku. Spadkobiercy muszą samodzielnie uregulować tę kwestię w urzędzie skarbowym (w przypadku najbliższej rodziny najczęściej kończy się na złożeniu formularza SD-Z2 w celu uzyskania zwolnienia).

Stwierdzenie nabycia spadku u notariusza a w sądzie – porównanie kluczowych opłat

Wielu spadkobierców waha się między notariuszem a sądem, porównując koszty sprawy spadkowej. Zestawmy więc kluczowe różnice:

• U notariusza:
  • Koszty: Wyższe, wieloskładnikowe (jak w powyższym przykładzie, zazwyczaj 300-600 zł).
  • Czas: Błyskawiczny. Formalności można załatwić w ciągu kilku dni, często na jednym spotkaniu.
  • Warunki: Konieczna jest pełna zgoda i obecność wszystkich spadkobierców.
• W sądzie:
  • Koszty: Znacznie niższe. Ile kosztuje sprawa spadkowa w sądzie? Podstawowa opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 100 zł (plus 5 zł opłaty za wpis do Rejestru Spadkowego).
  • Czas: Długi. Postępowanie spadkowe w sądzie trwa od kilku miesięcy do nawet ponad roku.
  • Warunki: Jest to jedyna droga w przypadku jakiegokolwiek sporu między spadkobiercami.

Wybór zależy więc od priorytetów: jeśli zależy nam na czasie i jesteśmy zgodni, wyższy koszt notariusza jest ceną za wygodę i szybkość. Jeśli natomiast liczy się każda złotówka, a czas nie gra roli, tańszym rozwiązaniem będzie sprawa spadkowa w sądzie.

Źródła:

1. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1473 z późn. zm.). Dostęp online: isap.sejm.gov.pl
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 959). Dostęp online: isap.sejm.gov.pl
3. Krajowa Rada Notarialna, Poświadczenie dziedziczenia. Dostęp online: poradynotariusza.pl
4. Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Potwierdź swoje prawa do spadku. Dostęp online: gov.pl